Բուլի խորհրդանիշը՝ ՊրեԳոմեշ
Oct 05, 2016
Ցուլը՝ լատիներեն՝ Ցուլը, որպես սուրբ խորհրդանիշ և առասպելական հերոս, ներկայացված է հնագույն քաղաքակրթությունների գրեթե բոլոր հավատալիքներում՝ շումերական առասպելի երկնային ցուլ Գիլգամեշը, Կրետեի Մինոտավրը, ամպրոպի աստծու երկու ցուլերը՝ հապճեպ, Շիվան՝ թամբած ցլի վրա, ցուլը՝ որպես եգիպտացի Օսիրիսի մարմնացում, հույն Հերան՝ «ցլի աչքերով», հռոմեացիների ցուլը զոհաբերվել է Յուպիտերին...
Այսպիսով, պատահական չէ, որ ցուլը, նույն եզը, ամենահին աստղագիտական կենդանակերպի նշաններից մեկն էր, ներկայիս հայտնի 12 նշաններից երկրորդը: Այսօր ճարտարապետությունից մինչև նորաձևություն, արևմուտքից արևելք ցուլի պատկերը դեռ օգտագործվում է որպես խորհրդավոր ուժի խորհրդանիշ: Եվ չնայած տարբեր մշակույթներում տարածվածությանը, ցուլը հատկապես մեզ՝ հայերիս համար ուներ առանձնահատուկ նշանակություն և սիմվոլիզմ։ Ուրարտական պատերազմի աստված Թեյշեբան հաճախ պատկերվում է ցլի վրա կանգնած։
Հայկական հնագույն տիեզերագիտական լեգենդներում «Երկիրը հենվում է եզի եղջյուրների վրա, երբ նա թափահարում էր գլուխը, երկրաշարժ է տեղի ունենում»: Եզը նախաքրիստոնեական Հայաստանի հեթանոսական պանթեոնում համարվում էր սուրբ կաթնասուն, նույնիսկ ասոցացվում էր Աստղիկ/Անահիտ աստվածության հետ. «Վիշապաքար» կոչվող հուշարձաններում պատկերված է ցուլ, երինջ՝ բերանից թափվող ջրի ալիքներով։
Հայերի համար Ցուլի զոհաբերությունը կապված է հարսանեկան արարողության հետ։ Եզը կամ ցուլը, որպես հարս-լուսնի մարմնացում, թագավորի /փեսայի/ տնից տանում էին հարսնացուների տուն և մորթում էին այնտեղ, փեսան աջ ոտքը դնում էր եզի վրա, ինչպես պատկերված էր ուրարտական որմնանկարների վրա:
